Szaflary z cysterskim duchem. / Szaflary s cisterciáckym duchom.
Szaflary wzbogaciły się o niepowtarzalne i wyjątkowe atrakcje, dzięki transgranicznemu projektowi pn. „Cystersi pod Tatrami – wspólne korzenie i wspólna przyszłość Szaflar i Spiskiej Teplicy”. Odrestaurowany został budynek dawnej Wikarówki z pracownią tradycji i dziedzictwa, oraz powstał park z niesamowitą multimedialną fontanną, jakiej nie ma nigdzie na Podhalu, a może i w całej Małopolsce. To dlatego warto odwiedzić „Serce Podhala”, jak same siebie reklamują Szaflary, teraz wzbogacone o prawdziwego cysterskiego ducha.
Gmina Szaflary we współpracy z Obec Spiŝkâ Teplica w 2023r. realizowała transgraniczny projekt pt. „Cystersi pod Tatrami – wspólne korzenie i wspólna przyszłość Szaflar i Spiskiej Teplicy”, współfinansowany przez przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Polska – Słowacja 2014 -2020. Jego celem było poznanie, a następnie ocalenie dziedzictwa, jakim był ogromny wpływ cystersów na życie obu miejscowości. Zarówno na terenie Szaflar jak i Spiskiej Teplicy zaczęto badać tę wyjątkową historię, wpływ cystersów na procesy kulturotwórcze i pozostawione do dziś dziedzictwo w dwóch wymiarach: materialnym i duchowym pod Tatrami, zarówno na terenie Polski, jak i Słowacji. Udało się znaleźć wspólne korzenie związane właśnie z działalnością cystersów w średniowiecznej Europie. Udowodniono, że geneza obu miejscowości ma ścisły związek z tym zakonem, co świadczy o wspólnej tożsamości kulturowej obu narodów.
W efekcie na terenie Szaflar został odrestaurowany budynek zabytkowejWikarówki, gdzie swe miejsce znalazła sala rzemiosł. Co ciekawe, tych właśnie, które ze sobą na te ziemie przynieśli cystersi. Są więc pracownie: bicia monet i kaligrafii. Jest tu też możliwość zobaczenia podczas warsztatów procesu wykonywania przed wiekami papieru czerpanego, wykorzystywanego przez cystersów do przepisywania ksiąg w tzw. skryptorium. Można tu też poznać właściwości ziół leczniczych, czy zobaczyć to, czego nie zobaczy się, nawet będąc w samym klasztorze w Szczyrzycu, a więc wnętrz klasztoru „za klauzurą”.
Z kolei niesamowity park historyczno – przyrodniczy to wycieczka przez wieki z udziałem samych cystersów. Są tu bowiem specjalne tablice pełne informacji o zakonie cystersów, jego dziejach, związkach z Szaflarami i tą częścią Podhala, a i o samych Szaflarach ich powstaniu i szlaku cysterskim w Polsce i Europie. Jest też zegar słoneczny wraz z szczegółowym opisem czasu cystersów podzielonego na czas pracy, modlitwy i odpoczynku.
Materialnym śladem projektu jest publikacja pt.” Cystersi pod Tatrami – wspólne korzenie i wspólna przyszłość Szaflar i Spiskiej Teplicy”. Album liczący 140 stron to kompendium wiedzy o cystersach ich początkach na terenie Europy i Polski. Jest on pełen niesamowitych fotografii ze Szczyrzyca i Czarnej Góry oraz Trybsza na Spiszu, gdzie pod Tatrami do dziś można spotkać „białych mnichów”. Tam sprawują bowiem swą posługę w tych parafiach. Publikacja prócz fotografii ma interesującą treść, oprócz historycznej mówi też o współczesności cystersów. W tekście wątki współczesne są przeplatane umiejętnie z historią. Jest to cenne, bo dokumentuje pracę, rozważaniaoraz spojrzenie na współczesność przez pryzmat historyczny, kulturowy i religijny samych cystersów. Album mógł powstać dzięki życzliwości zakonu „białych mnichów” którzy otworzyli drzwi swego klasztoru i parafii, angażując się w transgraniczny projekt.
Zadanie jest dofinansowane w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Interreg V-A Polska – Słowacja 2014 – 2020.
Nr projektu: PLSK.01.01.00-12-0163/17
Tytuł projektu: Cystersi pod Tatrami – wspólne korzenie i wspólna przyszłość Szaflar i Spiskiej Teplicy.
Szaflary s cisterciáckym duchom.
Szaflary boli obohatené o jedinečné a výnimočné atrakcie vďaka cezhraničnému projektu s názvom „Cisterciáni pod Tatrami – spoločné korene a spoločná budúcnosť Szaflar v a Spišskej Teplice”. Budova bývalej fary bola zrekonštruovaná v dielni zameranej na tradície a pamiatky a bol vytvorený park s úžasnou multimediálnou fontánou, akú nenájdete nikde v Podhalí a možno ani v celom Malopoľsku. Preto sa oplatí navštíviť „Srdce Podhalia”, ako sa Szaflary propagujú, teraz obohatené o pravého cisterciánskeho ducha.
Obec Szaflary v spolupráci s obcou Spiŝkâ Teplica v roku 2023. realizovala cezhraničný projekt s názvom. „Cisterciáci pod Tatrami – spoločné korene a spoločná budúcnosť obcí Szaflary a Spišská Teplica”, spolufinancovaný Európskou úniou z Európskeho fondu regionálneho rozvoja v rámci Programu Interreg V-A Poľsko – Slovensko 2014 -2020. Jeho cieľom bolo spoznať a následne zachrániť dedičstvo obrovského vplyvu cisterciánov na život oboch dedín. Szaflary i Spišská Teplica začali skúmať túto jedinečnú históriu, vplyv cisterciánov na kultúrne procesy a dedičstvo, ktoré po nich dnes zostalo v dvoch dimenziách: materiálnej a duchovnej pod Tatrami, v Poľsku i na Slovensku. Bolo možné nájsť spoločné korene spojené práve s pôsobením cisterciánov v stredovekej Európe. Ukázalo sa, že pôvod oboch lokalít úzko súvisí s rádom, čo dokazuje spoločnú kultúrnu identitu oboch národov.
V dôsledku toho bola historická budova fary v Šaflári zrekonštruovaná na halu remesiel. Zaujímavé je, že práve tie, ktoré so sebou do týchto krajín priniesli cisterciáci. Takže sú tu ateliéry na: razenie mincí a kaligrafiu. Je tu tiež možnosť vidieť v dielni proces výroby ručného papiera, ktorý pred stáročiami používali cisterciáni na prepisovanie kníh v tzv. skriptoriu. Tu sa môžete dozvedieť aj o vlastnostiach liečivých bylín, alebo vidieť to, čo neuvidíte ani v samotnom kláštore v Szczyrzyci, t. j. interiér kláštora „za kláštorom”.
Na druhej strane, úžasný historický a prírodovedný park je výletom naprieč storočiami so samotnými cisterciánmi. Sú tu špeciálne tabuľky plné informácií o cisterciánskom ráde, jeho histórii, vzťahu k Šaflárom a tejto časti Podhalia, ako aj o samotných Šaflároch, ich pôvode a cisterciánskej stope v Poľsku a Európe. Sú tu aj slnečné hodiny a podrobný opis cisterciánskeho času rozdeleného na čas práce, modlitby a odpočinku.
Materiálnou stopou projektu je publikácia s názvom „Cisterciáni pod Tatrami – spoločné korene a spoločná budúcnosť Szaflar a Spišskej Teplice”. Album so 140 stranami je zbierkou poznatkov o cisterciánoch a ich pôvode v Európe a Poľsku. Je plná úžasných fotografií zo Szczyrzyca a Čiernej hory, ako aj z Trybsza na Spiši, kde sa pod Tatrami stále nachádzajú „bieli mnísi”. V týchto farnostiach vykonávajú svoju službu. Okrem fotografií má publikácia zaujímavý obsah; okrem historického obsahu hovorí aj o súčasných cisterciánoch. V texte sa súčasné témy umne prelínajú s históriou. Je cenná, pretože dokumentuje prácu, úvahy a pohľad na súčasnosť cez historickú, kultúrnu a náboženskú prizmu samotných cisterciánov. Album vznikol vďaka láskavosti rádu „bielych mníchov”, ktorí otvorili dvere svojho kláštora a farnosti a zapojili sa do cezhraničného projektu.
Úloha je spolufinancovaná v rámci Programu cezhraničnej spolupráce Interreg V-A Poľsko – Slovensko 2014 – 2020.
Číslo projektu: PLSK.01.01.00-12-0163/17
Názov projektu: Cisterciáci pod Tatrami – spoločné korene a spoločná budúcnosť Szaflar a Spišskej Teplice
